چاپ

گرایش مردم به اخبار جعلی بیش از اخبار واقعی است تهدیدی که برای مقابله با آن ساز و کار‌های توانمندسازی جامعه باید در دستور کار قرار بگیرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آبیک، هر زمان جامعه‌ای با محدودیت‌هایی در انعکاس اخبار واقعی روبه رو شود و یا اعتماد سیاسی و امید به آینده رو به کاهش باشد و همبستگی اجتماعی نیز تضعیف شود، زمینه رشد و گسترش اخبار جعلی نیز فراهم می‌شود درچنین شرایطی باید بدون فوت زمان به‌دنبال افزایش تاب‌آوری افراد جامعه بود.
آمار‌ها نشان می‌دهد بیش از 4.4 میلیارد نفر در جهان از اینترنت استفاده می‌کنند و در هر دقیقه حدود 15.2 میلیون پیام مبادله می‌شود پیام‌هایی که حجم قابل توجهی از آن‌ها را اخبار جعلی تشکیل می‌دهند و به صورت هدفمند و به منظور فریب دادن مخاطب منتشر می‌شوند.
این در حالی است که تحقیقات موسسه ماساچوست نشان داده است گرایش مردم به اخبار جعلی بیش از اخبار واقعی است و این موضوع امروز تبدیل به یک تهدید بزرگ برای کشور‌های دنیا شده است.
اخبار جعلی به معنای تاریخی‌اش همزاد و همراهه میشگی «خبر» بوده و هست که هر زمینه‌ای از تاریخ را که بکاویم، پیش از دستیابی به «اخبار واقعی» با انبوهی ازخبر‌های مجعول» رو به رو می‌شویم که ضرورت دستیابی به فن تفکیک سره از ناسره را در اخبار به وجود می‌آورد.
خبر جعلی کهنه زاد تاریخ است وهمواره قدرت نوزایی دارد و می‌تواند هردم به چهر‌های نو در آید، آنچه امروز به عنوان «اخبار جعلی» سر از جهان ارتباطات و اطلاعات برآورده است، صورت جدید همان پدیده تاریخ‌مند است که در واقع تازه‌ترین خبر جامعه شبکه‌ای است.
سینا قربانی کارشناس‌ارشد رسانه در گفت و گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره بر اینکه استقبال مردم از اخبار جعلی به دلیل ویژگی‌های این نوع اخبار موجب ایجاد شبکه‌ها و نهاد‌های رسانه‌ای زیرزمینی شده است، گفت: شبکه‌های زیرزمینی با اهداف خرابکارانه به واسطه استفاده از ظرفیت‌های فناورانه پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی (مثل روبات‌های توئیتری)، متناسب با ذائقه مخاطبان و ذهنیت‌های مسلط جمعی به تولید و نشر اخبار جعلی می‌پردازند.
او افزود:اخبارجعلی» جدیدترین مسأله پیش روی حوزه ارتباطات و روزنامه نگاری نوین است. به همین سبب توجه مراکز و نهاد‌های آموزشی، پژوهشی، تخصصی و حرفه‌ای را به خود جلب کرده است، تاجایی که برخی از کشور‌ها اقدام به تاسیس یک سازمان در کنار دیگر نهاد‌های دولتی به نام سازمان مقابله با اخبار جعلی کرده اند.

عصر پسا حقیقت

این کارشناس‌ارشد رسانه، گفت: در عصری هستیم که بیش از هر دوره تاریخی دیگری «خبر» داریم، اما نمی‌دانیم «حقیقت» چیست؛ خبری از آن نیست و گمشده اینروز‌های اکوسیستم خبر «حقیقت» است.
او گفت: بازیگران متعدد و گمنام در این اکوسیستم، خبر تولید و توزیع می‌کنند. بسیاری از آن‌ها را نمی‌شناسیم و دست‌کم تا همین سال‌های قبل درباره آن‌ها اطلاعات کمی وجود داشت و دقیقا پس از اتفاقاتی که در ساختار سیاسی برخی از دولت‌های دنیا و تغییر و تحولالت سیاسی جهان در دوران اخیر رخ داد، فرهنگ لغت معروف آکسفورد واژه سال 2016 را بر اساس فراوانی افزاینده کاربرد آن، «پساحقیقت» انتخاب کرد.
قربانی ادامه داد: در لغت نامه آکسفورد «پسا-حقیقت» اینگونه تعریف شده است؛ «دورانی که حقایق عینی در شکل‌دهی افکار‌عمومی در مقایسه با توسل به احساسات و باور‌های فردی نقش کم رنگتری داشته باشد.
این کارشناس رسانه با بیان اینکه در عصر جدید رسانه ای، اطلاعات در لحظه بر پایه تکنیک‌های خبری تولید و توزیع می‌شوند، اظهار داشت:تولیدکنندگان اخبار جعلی در انتشار محتوا و مطالب در شبکه‌های مجازی و حتی رسانه‌های سنتی برای آنکه موضوعی رنگ واقعیت و حقیقت به خود بگیرد ازتکنیک تکرار استفاده می‌کنند.
او افزود:محتوای دروغ و فریبنده بار‌ها منتشر و باز نشر و، چون مخاطبان آن را به دفعات خوانده اند، به مجموعه دانش‌های آنان تبدیل می‌شود و آن را باور می‌کند. بدین ترتیب در شبکه‌های اجتماعی مطالب بی ارزش و مورد علاقه عموم کاربران که نیاز به فکر و تفکرندارد، به صورت انبوه منتشر و توزیع می‌شود و در اثر تکرار مطالب غیر واقعی و حقیقی به مطالب عینی و واقعی و درست تبدیل می‌شوند که به آن «اثر حقیقت واهی» گفته می‌شود و در روانشناسی نیزاین مساله وجود دارد؛ تمایل به باوردرستی مطلبی در اثر تکرار.

افزایش تاب‌آوری افراد جامعه

این دانش‌آموخته رسانه با تاکید بر اینکه نباید از اهمیت اخبار جعلی و اهداف شوم تولید و توزیع این اخبار غافل شد، تصریح کرد: باید هر چه سریع‌تر نسبت به ایجاد ساز و کار‌های توانمندسازی جامعه و ارتقای سطح سواد رسانه‌ای شهروندان در برابر اخبار جعلی اقدام شود.
او افزود:اخبار جعلی یک بحث پیچیده سیاسی با این موضوع است که چه کسی حقیقت را تعیین می‌کند. این پدیده طی یک دهه اخیر با بهره گیری از فناوری‌های نوین اطلاع رسانی کاملا از یک پدیده فانتزی به پدیده‌ای فراگیر، جریان ساز، تاثیرگذار و البته مخرب تبدیل شده است، لذا اتاق‌های عملیات روانی خارجی همواره با استفاده از شگرد‌های گوناگون اخبار جعلی در صدد ایجاد ناامیدی و تضعیف اعتماد عمومی هستند.